Urządzenie przetokowe, zwane również przeciągarką wagonową, przeznaczone jest do wspomagania prac manewrowych na bocznicach kolejowych celem ich precyzyjnego ustawienia pod załadunek bądź wyładunek materiałów. Urządzenie przetokowe składa się z wzajemnie ze sobą powiązanych zespołów sprzęgniętych liną stalową. Urządzenie przetokowe ( przeciągarka ) składa się z następujących zespołów:
- wózka przetokowego,
- stacji napędowo-napinającej,
- stacji przekierowania biegu liny,
- stacji zwrotnej zabudowanej na końcu odcinka przeciągarki,
- liny stalowej,
- elementów wyposażenia toru,
- sterowania elektrycznego.
Głównym elementem roboczym jest wózek przetokowy. Wózek przetokowy, w zależności od rozwiązania przeciągarki, może poruszać się wewnątrz toru lub na zewnątrz. Wózek przetokowy, w zależności od wykonania, może przetaczać wagony w jednym bądź dwóch kierunkach toru.
Wózki przetokowe wykonane są w następujących wersjach:
- wózek przetokowy zabudowany wewnątrz toru umożliwiający przetaczanie wagonów w jednym kierunku typ WPD-2,
- wózek przetokowy zabudowany wewnątrz toru umożliwiający przetaczanie wagonów w obydwu kierunkach typ WPD-4,
- wózek przetokowy zabudowany na zewnątrz toru umożliwiający przetaczanie wagonów w jednym kierunku typ WPZ-1,
- wózek przetokowy zabudowany na zewnątrz toru umożliwiający przetaczanie wagonów w obydwu kierunkach typ WPZ-2,
Wózek przetokowy typu WPD-2
Wózek jeździ po wewnętrznych stopkach szyn toru kolejowego. Wózek posiada dwie rolki sprzęgające – oddziaływujące na obrzeża kół jednej osi wagonu, może on zatem przetaczać skład w jednym kierunku. Rolki sprzęgające zabudowane są na przegubowo ułożyskowanych dźwigniach, umożliwiających rolkom zajmowanie dwóch położeń – spoczynkowego i roboczego. W położeniu spoczynkowym rolki są schowane w ramie wózka i mieszczą się w gabarytach skrajni kolejowych budowli ( 55 mm – zatem przy tym położeniu dźwigni nad wózkiem może bezkolizyjnie przemieszczać się tabor kolejowy). W położeniu roboczym dźwigni – rolki są wysunięte na zewnątrz na szerokość 1473 mm i uniesione 135 mm nad główkami szyn. Położenie rolek sterowane jest od zabudowanych w torowisku krzywek. Ciężar przetaczanego składu brutto 1600 ton.
Wózek jeździ po wewnętrznych stopkach szyn toru kolejowego. Wózek posiada cztery rolki sprzęgające – oddziaływujące na obrzeża kół jednej osi wagonu, może on zatem przetaczać skład w obydwu kierunkach. Rolki sprzęgające zabudowane są na przegubowo ułożyskowanych dźwigniach, umożliwiających rolkom zajmowanie dwóch położeń – spoczynkowego i roboczego. W położeniu spoczynkowym rolki są schowane w ramie wózka i mieszczą się w gabarytach skrajni kolejowych budowli ( 55 mm – zatem przy tym położeniu dźwigni nad wózkiem może bezkolizyjnie przemieszczać się tabor kolejowy). W położeniu roboczym dźwigni – rolki są wysunięte na zewnątrz na szerokość 1473 mm i uniesione 135 mm nad główkami szyn. Położenie rolek sterowane jest od zabudowanych w torowisku krzywek. Ciężar przetaczanego składu brutto 1600 ton.
Wózek jeździ po zewnętrznej stopce szyny toru kolejowego i stopce szyny dodatkowej oddalonej o 345 mm ( odległość osi szyn ). Wózek posiada jedną rolkę sprzęgającą – oddziaływującą na bieżnię jednego koła wagonu, może on zatem przetaczać wagon lub skład w jednym kierunku. Rolka sprzęgająca zabudowana jest na przegubowo ułożyskowanej dźwigni, umożliwiającej rolce zajmowanie dwóch położeń – spoczynkowego i roboczego. W położeniu spoczynkowym rolka jest schowana w ramie wózka i mieści się w gabarytach skrajni kolejowych budowli ( 55 mm ) – zatem przy tym położeniu dźwigni nad wózkiem może bezkolizyjnie przemieszczać się tabor kolejowy. W położeniu roboczym dźwigni – rolka jest wysunięta na zewnątrz i uniesione 135 mm nad główką szyny. Położenie rolki sterowane jest od zabudowanych w torowisku krzywek. Ciężar przetaczanego składu brutto 800 ton.
Wózek jeździ po zewnętrznej stopce szyny toru kolejowego i stopce szyny dodatkowej oddalonej o 345 mm ( odległość osi szyn ). Wózek posiada dwie rolki sprzęgające – oddziaływujące na bieżnię jednego koła wagonu, może on zatem przetaczać wagon lub skład w obydwu kierunkach. Rolki sprzęgające zabudowane są na przegubowo ułożyskowanych dźwigniach, umożliwiających rolkom zajmowanie dwóch położeń – spoczynkowego i roboczego. W położeniu spoczynkowym rolki są schowane w ramie wózka i mieszczą się w gabarytach skrajni kolejowych budowli ( 55 mm ) – zatem przy tym położeniu dźwigni nad wózkiem może bezkolizyjnie przemieszczać się tabor kolejowy. W położeniu roboczym dźwigni – rolki są wysunięte na zewnątrz i uniesione 135 mm nad główką szyny. Położenie rolek sterowane jest od zabudowanych w torowisku krzywek. Ciężar przetaczanego składu brutto 800 ton.
Urządzenia przetokowe z wózkami typu WPD i WPZ mogą współdziałać w jednym systemie przejmując skład wagonów przetaczany w danym kierunku.
Przeznaczeniem stacji napędowo-napinającej jest wprawienie w ruch wózka przetokowego (w przód lub w tył) jak również wytworzenie odpowiedniej siły ciągnącej w linie umożliwiającej przeciągnięcie składu wagonów o wymaganej masie brutto. Posiada budowę modułową, składa się z przeciągarki linowej działającej na zasadzie sprzężenia ciernego pomiędzy bębnami a liną. Stacja wózka posiada napędzane jedno lub obydwa bębny. Bęben napędzany jest od motoreduktora z silnikiem elektrycznym wyposażonym w obce chłodzenie oraz hamulec tarczowy. Silnik sterowany jest falownikiem. Dla uzyskania wymaganego sprzężenia ciernego – liny są napinane obciążnikami zawieszonymi na wieży napinającej. Na wieży napinającej znajduje się czujnik zbliżeniowy reagujący na nadmierne wydłużenie liny. Parametry techniczne stacji:
| Zainstalowana moc
|
Liczba napędzanych bębnów | Użyteczna siła ciągnąca | Średnica liny
|
Max prędkość wózka w ruchu roboczym | Max prędkość wózka w ruchu powrotnym | Max masa brutto składu |
| kW | – | kN | mm | m/sek | m/sek | T |
| 15 | 1 | 37,5 | 20 | 0,34 | 0,68 | 640 |
| 18,5 | 1 | 47 | 22 | 0,34 | 0,68 | 800 |
| 30 | 2 | 75 | 24 | 0,34 | 0,68 | 1280 |
| 37 | 2 | 85 | 24 | 0,34 | 0,68 | 1440 |
| 37 | 2 | 105 | 28 | 0,32 | 0,63 | 1760 |
Uwaga:
Podane wartości obowiązują dla toru płaskiego i prostego. W przypadku innych warunków (wznios toru) każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie.
Stacja kierunkowa
Zadaniem stacji kierunkowej jest przekierowanie biegu liny od stacji napędowo-napinającej – z prostopadłego kierunku do toru – na równoległy.
- stacja kierunkowa dla wózka typu WPD znajduje się wewnątrz toru.
- stacja kierunkowa dla wózka typu WPZ znajduje się na zewnątrz toru.
Stacja zwrotna
- stacja zwrotna posadowiona jest na fundamencie (stacja wózka WPD znajduje się w środku toru. Na fundamencie stacji zwrotnej zabudowane są zderzaki. Stacja przykryta jest osłoną mieszczącą się w obrysie skrajni kolejowej budowli).
- stacja wózka WPZ znajduje się na zewnątrz toru. Stacja przykryta jest osłoną mieszczącą się w obrysie skrajni kolejowej budowli.
Elementy wyposażenia trasy.
Elementy wyposażenia trasy stanowią:
- Krzywki sterujące mechanizmami sprzęgania wózka (sprzęgające i rozsprzęgające).
- Łączniki indukcyjne oddziaływujące na przysłony wózków zabudowane na końcach trasy jazdy wózka. Zadaniem łączników jest zwalnianie prędkości jazdy wózka przed dojazdem do położenia krańcowego oraz zatrzymanie go po dojeździe do tego położenia.
- Wyłączniki krańcowe (mechaniczne) zabezpieczające ( wyłączające napęd ) na wypadek niezadziałania łączników zatrzymujących.
- Rolki podtrzymujące linę rozstawione co ok. 5 m do prawidłowego utrzymania liny w torze.
- Zderzaki zabudowane za wyłącznikami krańcowymi.
Wyposażenie elektryczne stanowią:
- szafy z aparaturą. Wskazanym jest umieszczenie ich w pobliskim pomieszczeniu.
- pulpit sterowniczy,
- czujniki indukcyjne, reagujące na przysłony wózków,
- kolumny sygnalizacji ostrzegawczej optycznej i akustycznej – rozstawione co ok. 50 m po obydwóch stronach toru na odcinku przemieszczanego przeciągarką składu.
Na słupku każdej kolumny zabudowana jest skrzynka z przyciskiem awaryjnego zatrzymania
Wymagania dotyczące budowy toru.
Wózki przetokowe typu WPD poruszają się po stopkach szyn kolejowych typu S49. W tym celu normalny tor kolejowy jest odpowiednio dostosowany do zainstalowania w nim wózka przetokowego.
Połączenie szyn na odcinkach jazdy wózka są spawane i szlifowane. Mocowanie szyn do podkładów jest zmienione od strony jazdy wózka. Na odcinkach, gdzie geometria toru znacznie odbiega od tolerancji wymaganej dla urządzeń przetokowych, konieczne jest wyrównanie i wypoziomowanie toru. Tor pomiędzy szynami, na odcinku obsługiwanym przeciągarką, musi być czysty i wolny od wszelkich przeszkód utrudniających swobodny przejazd wózka przetokowego.
Wózki przetokowe typu WPZ poruszają się po stopkach szyn kolejowych typu S49. Dla wózka WPZ, na odcinku jego poruszania się, zamontowana jest dodatkowa szyna i przymocowana do (co drugiej) podrozjazdnicy. Pozostałe warunki jak dla wózka typu WPD.
Działanie urządzeń przetokowych.
Warunkiem wjazdu lokomotywy na tor obsługiwany urządzeniem przetokowym jest, aby wózek (wózki) znajdował(y) się w miejscu parkowania zatrzymany na czujniku zbliżeniowym. Lokomotywa podstawia skład wagonów na tor obsługiwany przeciągarkami. Drużyna manewrowa odpina skład od lokomotywy (lokomotywa odjeżdża). Następnie należy wagony odhamować za pomocą odluźniaczy.
Przy każdym uruchomieniu urządzenia, na kilka sekund przed ruchem wózka zaczyna działać sygnalizacja ostrzegawcza ( trzy krótkie sygnały akustyczne i migające światła przez cały czas ruchu wózka ). Wózek wyjeżdża z miejsca parkowania przejeżdża przez krzywki sprzęgające, następnie zasprzęga się z pierwszą osią napotkanego wagonu. Wózek przemieszcza skład umożliwiając wykonanie odpowiednich czynności jak napełnianie bądź opróżnianie wagonu (wagonów). Po dojeździe do końca trasy wózek zostaje rozprzęgnięty na krzywce, skład wagonów może zostać odebrany. Wózek wycofywany jest do miejsca parkowania.
